Nga Luan Rama
Përmes fotografisë, jo thjesht si një formë arti që ka stilistikën e vet, strukturën kompozicionale dhe teknikën po aq komplekse sa edhe vetë piktura, ne jo vetëm riprodhojmë dhe dokumentojmë realitetin me saktësi, por i dhurojmë vetes edhe një urë komunikimi me të shkuarën. Përmes saj, në një farë mënyre rikthehemi në të, flasim me të.
Mua më pëlqen ky rikthim. Më krijon ndjesinë e mallit, më jep emocion. Edhe më shtyn të meditoj e të reflektoj.
Ndaj, heraherës “shkoj” në arkiv, shfletoj albumet me fotografi e “ritakoj” përmes tyre të shkuarën; njerëzit, ngjarjet, kujtimet. Por, edhe veten.
Sot dua të ndaj me ju emocionin e një fotografie që më rikthen në Shkodër. Më rikthen në atë botë të madhe arti, që qe për mua një hapësirë e madhe lirie, anipse brenda një kohe pa liri.
Në atë hapësirë e brenda asaj bote që e kishte zanafillën në “Klubin e Rinisë”, morën udhë e u bënë të njohur e të famshëm, të zotë e të mëdhej, artistë që mandej zotëruan skenën e Kinema “Punëtori”, të shtëpisë së kulturës, të Teatrit “Migjeni” dhe i bënë nder Shqipërisë.
Mirënjohja për zotni Nardin, për Hilmi Tukën dhe Bardh Lukën është për mua një detyrim i pandryshueshëm njerëzor, moral e qytetar.
Në foton që po publikoj për ta ndarë edhe me ju të gjithë, është fiksuar një çast pas mbarimit të shfaqjes së organizuar nga “Klubi i Rinisë” në bashkëpunim me grupin shumë të njohur dhe të dashur për shumë artdashës të asaj kohe, grupin “Na bashkoi kënga popullore”.
Unë isha prezantuesi i shfaqjes. Për atë rol, shpesh përdorej edhe fjala spiker. Më rrallë konferencier. Sot, më e përdorur është fjala moderator. Por edhe drejtues përdoret jo pak.
Dy janë motivet që më shtynë ta publikoj këtë foto.
Motivi i parë; për të kujtuar me nderim dhe respekt të gjithë ata që janë personazhe në të, ata që nuk jetojnë, por edhe të tjerët pas kaq shumë vitesh, kudo që gjenden sot. Nuk i mbaj mend emrat e të gjithëve. Ndaj ftoj Astrit Fanin, Mois Prekën, por edhe gjithkënd tjetër që njeh cilindo që gjendet në foto, e të më ndihmojnë me emrat e të pranishmëve.
Unë shquaj të ndjerin Hilmi Tukaj. Pas meje në këmbë është muzikanti Bardh Luka, në mes të dy artistëve të grupit “Na bashkoi kënga popullore” (në të djathtë të tij solisti i grupit Agim Duro). Është këngëtarja Klotilda Daliu, regjisori Zehrudin Dokle, pranë tij edhe aktori Mojs Preka.
Motivi i dytë lidhet me të ndjerin Astrit Kalaja. Gjyqtari i vrarë në sallën e gjyqit, në krye të detyrës.
Sepse, edhe Astriti është në këtë foto. Është i dyti në këmbë, në të majtën e fotos, në mes, me zotin zotni Qukun në të djathtën e vet (në mos e kam gabim) dhe këngëtarin Agim Duro në krahun e tij të majtë.
Eshtë foto e vitit 1989. Ka qenë nëntor. 36 vjet më parë. Në një veprimtari kushtuar 45-vjetorin e çlirimit të atdheut.
Astriti qe emëruar instruktor në komitetin e rinisë të rrethit. Ishte përgjegjës për rininë e shkollave dhe të institucioneve kulturore.
Modest, i thjeshtë, fjalëpak e mirëkuptues me gjithkënd. I qetë dhe i matur, asnjëherë i nxituar. Mbi të gjitha një shok i mirë.
Unë e kujtoj me nderim. Dhe gjithmonë me nderim do ta kujtoj. Siç e meriton. Ndaj, përtej emocionit krejt të shpjegueshëm, unë e publikoj këtë foto edhe që familja e tij të ketë një kujtim më shumë për Astritin e mirë.
Por, e publikoj edhe si homazh për Astritin që nuk jeton më. Edhe si kujtesë për ata që drejtojnë drejtësinë, për ish kolegët e tij, për deputetët dhe njerëzit e pushtetit. Edhe për ministrat, Kryeministrin, Presidentin e Republikës që një muaj e pak ditë më parë nxituan me mesazhe ngushëllimi dhe nderimi për të, por që sot me gjasë duket se e kanë harruar që Astrit Kalaja u vra në krye të detyrës dhe se i meriton të gjitha nderimet shtetërore, siç ka ndodhur edhe më parë me ata që janë vrarë apo kanë rënë në krye të detyrës.
Kush po e rivret përsëri me harresë Astrit Kalanë? Përse gjyqtari i vrarë në krye të detyrës, nuk shpallet “Dëshmor i Atdheut”, siç propozoi konferenca e gjyqtarëve?
Kush është bërë pengesë?
Kush nuk do?!
Shteti e ka për detyrë t’i nderojë shërbyesit e vet. E kundërta, mosmirënjohja, mungesa e nderimit dhe e respektit, “vrasja” me harresë e vendos shtetin në anën e vrasësit, plumbi i të cilit vërtetë i mori jetën gjyqtarit në krye të detyrës, por në fakt, vrau vetë drejtësinë.
