Nga Joschka Fischer
Luftërat e kaluara në Lindjen e Mesme jo vetëm që kanë sjellë vuajtje të mëdha njerëzore, por kanë krijuar edhe rrugë të reja drejt paqes. E njëjta gjë vlen për luftën në dhe rreth Gazës. Izraeli dhe Shtetet e Bashkuara e kanë dobësuar ndjeshëm, ndoshta edhe në mënyrë vendimtare, të ashtuquajturin Bosht të Rezistencës – të udhëhequr, financuar dhe armatosur nga Irani – si dhe programin bërthamor të Iranit. Udhëheqësit e Hezbollahut (në Liban) dhe të Hamasit (në Gazë) janë eliminuar dhe regjimi i Assad-it në Siri është rrëzuar. Lindja e Mesme tani është një vend ndryshe dhe Irani me Boshtin e tij të Rezistencës janë ndër humbësit më të mëdhenj.
Lufta në Gazë ka përfunduar, të paktën për momentin. Të gjithë pengjet ende gjallë që mbaheshin nga Hamasi që nga 7 tetori 2023 janë kthyer në Izrael. Gaza mund të jetë pothuajse tërësisht e shkatërruar, por, për momentin, armiqësitë formale kanë pushuar. Duke marrë parasysh përmasat e tragjedisë humanitare atje, vetëm kjo është një arritje e madhe. Presidenti amerikan Donald Trump dhe negociatorët e tij meritojnë falënderime dhe njohje për këtë arritje.
Por mbetet ende pjesa më e vështirë e projektit për të vendosur atë që Trump e quan “paqja e përjetshme”. Situata kërkon vendime të guximshme politike nga të gjitha palët – jo vetëm gjeste retorike, por ndryshime reale në terren – dhe këto duhet të ndodhin shpejt. Për më tepër, duhet të arrihet një plan konkret veprimi nëse paqja në Lindjen e Mesme, apo edhe menaxhimi i konfliktit, do të ketë ndonjë shans.
Paqja do të vijë vetëm nëse dy popujt që pretendojnë të njëjtën tokë janë të gatshëm të pajtohen. A ekziston një shumicë në Izrael për këtë, apo në anën palestineze? A mundet Trump t’i detyrojë të dyja palët të ndjekin rrugën e paqes dhe a do të ketë SHBA-ja qëndrueshmërinë për ta çuar atë deri në fund? Pa një angazhim të të gjitha palëve për të hequr dorë përfundimisht nga dhuna dhe pa një rikthim te njohja e ndërsjellë e së drejtës së ekzistencës së njëra-tjetrës – me fjalë të tjera, një rikthim te Marrëveshjet e Oslos – nuk mund të ketë paqe. A është kjo e mundur me kryeministrin izraelit Benjamin Netanyahu, i cili e ka refuzuar zgjidhjen me dy shtete?
Ajo çka nevojitet më me urgjencë është një proces politik me një afat kohor dhe hapa të dakorduar. Pa këtë, nuk do të ketë paqe dhe as gatishmëri nga ana e komunitetit ndërkombëtar për të financuar rindërtimin e Gazës – që është një tjetër përparësi urgjente.
Ç’do të ndodhë me dy milionë palestinezët në Gazë të cilët janë pa një çati mbi kokë dhe pa kujdes shëndetësor? Nuk është shenjë e mirë për të ardhmen që një popullsi dërrmuese e re është privuar nga vendet e punës, arsimi dhe trajnimi. Ai është terreni ideal për përhapjen e islamistëve radikalë si Hamasi ose grupe të tjera terroriste që janë në kundërshtim me kauzën e paqes.
Por kush do ta qeverisë dhe administrojë Gazën, apo do të ofrojë siguri dhe do ta çarmatosë Hamasin? Kush nga ana palestineze mund ta shndërrojë trillimin diplomatik të një “Shteti të Palestinës” në realitetin e një fqinji paqësor dhe të sigurt të Izraelit? Dhe deri në ç’masë do të duhej të çmilitarizohej një shtet i tillë? Qeveritë arabe nuk kanë gjasa të angazhohen materialisht ose politikisht në një plan të cilit i mungon një proces i besueshëm për krijimin e një shteti palestinez – edhe pse lufta në Gazë ka treguar se një çështje palestineze e pazgjidhur mund të ketë pasoja afatgjata dhe kërcënuese edhe për ta.
Pastaj është Izraeli. A është qeveria aktuale e përgatitur të bjerë dakord për ndarjen e territorit historik të Mandatit të Palestinës – duke përfshirë Bregun Perëndimor dhe Gazën? Po çështja jashtëzakonisht e vështirë e Jerusalemit dhe çështja edhe më e ndërlikuar e Malit të Tempullit? Pikërisht sepse ky rajon, dhe veçanërisht Jerusalemi, ka qenë gjithmonë i lidhur me tre fetë abrahamike – Judaizmin, Krishterimin dhe Islamin – përfaqësuesit e secilës do të luajnë gjithmonë një rol vendimtar në negociatat politike. Sidomos drejt fundit të bisedimeve të mundshme për paqe, mesazhet dhe premtimet fetare nga autoritetet më të larta (dhe mënyra se si interpretohen ato) do të jenë thelbësore.
Nëse Trump e mendon vërtet atë që thotë, ai ka marrë përsipër një barrë të madhe. Ai bëri fushatë me një premtim për t’i dhënë fund rolit të Amerikës si xhandari i botë, por tani po merr përsipër atë që është ndoshta sfida më e vështirë në politikën ndërkombëtare bashkëkohore. SHBA-ja, me fuqinë e saj të jashtëzakonshme, është e vetmja fuqi që ka një shans për të pasur sukses. Por a ka Trump durimin dhe qëndrueshmërinë që kërkon kjo detyrë? Dështimi do ta zhyste Lindjen e Mesme në trazira edhe më të thella. Evropa, fqinja e rajonit, duhet ta ketë gjithmonë parasysh këtë.
Can Trump Achieve Eternal Peace in Gaza?
