Nga Av. Edmond Petraj
Videoja e publikuar nga Fiks Fare mbi kopjimin masiv në provimin e magjistratëve është një provë e qartë se sistemi ynë i drejtësisë ka dështuar jo vetëm në reformimin e tij, por edhe në ruajtjen e një standardi minimal integriteti. Nuk po flasim më për korrupsionin klasik në vendimmarrje, por për një sistem që prodhon dhe legjitimon mediokritetin, duke siguruar që nesër gjykatat të mbushen me individë që nuk kanë as moralin dhe as aftësinë për të zbatuar drejtësinë.
10 Vite Reformë – Dhe Ku Jemi Sot?
Prej një dekade, reforma në drejtësi është paraqitur si shpresa e madhe e vendit. Një reformë që preu kokat e vjetra me vetingun, por pa garantuar që në vend të tyre do të vinin profesionistë me integritet dhe dije. Sot, 10 vite më pas, ajo po prodhon një krizë edhe më të thellë:
Mungesë e gjyqtarëve dhe prokurorëve kompetentë – Shumë janë larguar, por ata që po futen nuk po testohen siç duhet. Kur kopjimi bëhet mjet për të kaluar provimin, e ardhmja e gjykatave është e errët.
Kapje politike e institucioneve – Reforma nuk i ka dhënë pavarësinë e premtuar drejtësisë. Në vend të kësaj, kemi institucione të mbushura me militantë dhe individë të paaftë, të cilët janë lehtësisht të manipulueshëm.
Një sistem që po shemb besimin publik – Sot qytetarët besojnë më pak se kurrë në drejtësi, sepse shohin që edhe pas gjithë kësaj “pastroje”, gjykatat dhe prokuroritë nuk japin rezultatet e pritura.
Një Gjykatë e Kopjuar Nuk Jep Drejtësi!
Kjo video është më shumë se një skandal; është një dëshmi që rrënjët e sëmundjes janë më të thella se korrupsioni klasik. Po futen në sistem individë që nuk janë të aftë të përballen me një provim të thjeshtë, e jo më të analizojnë çështje të ndërlikuara ligjore dhe të marrin vendime që ndikojnë jetët e njerëzve.
Nëse sot një magjistrat i ri fiton vendin e tij duke mashtruar, çfarë mund të presim nesër kur ai të ketë në dorë fatin e qytetarëve? Një gjyqësor i paaftë është më i rrezikshëm se një gjyqësor i korruptuar, sepse ai nuk di as të vjedhë me finesë – ai e vret drejtësinë hapur!
Sistemi i Drejtësisë Duhet Futur i Gjithi në Provim!
Nuk mjafton që të kapen vetëm disa magjistratë të rinj duke kopjuar. I gjithë sistemi duhet të kalojë në një rivlerësim të vërtetë – jo të sajuar si vetingu që u përdor për të goditur disa dhe për të ngritur të tjerë. Duhet një proces i dytë filtrimi, këtë herë i bazuar te realiteti dhe jo te politika.
Testim i rreptë për çdo gjyqtar dhe prokuror në detyrë – jo vetëm për pasuritë e tyre, por edhe për nivelin e tyre real profesional.
Reformë në mënyrën se si përzgjidhen magjistratët – nuk mund të lejojmë që të futen në sistem njerëz të paaftë, që nesër do të bëhen garantues të padrejtësisë.
Përgjegjësi për ata që kanë lejuar këtë situatë – nuk mund të kemi një sistem drejtësie që i toleron të paaftët vetëm sepse janë “tanët” apo kanë mbështetjen e duhur.
Nëse nuk veprohet tani, atëherë do të kemi një drejtësi që jo vetëm është e korruptuar, por edhe injorante. Dhe ky kombinim është vdekja e çdo shoqërie që shpreson për një shtet ligjor të vërtetë.
Drejtësia mes Kapjes dhe Injorancës: Rreziku që Po Shkatërron Shtetin Ligjor
Sistemi i drejtësisë nuk rrënohet brenda natës. Ai bie në degradim të ngadaltë, kur tolerohen të paaftët, kur përzgjidhen individë jo për meritë, por për lidhje dhe lojalitet politik. Ky është realiteti që po përjeton drejtësia sot – një sistem i mbushur jo vetëm me korrupsion, por edhe me injorancë, një kombinim vdekjeprurës për shoqërinë dhe shtetin ligjor.
Si arritëm deri këtu?
Përgjegjësia bie mbi ata që kanë pasur në dorë të drejtojnë reformat, të mbikëqyrin përzgjedhjet dhe të sigurojnë që drejtësia të jetë një fushë e rezervuar për më të aftët dhe më të ndershmit. Por në vend të kësaj, janë toleruar dhe promovuar individë të paaftë, sepse janë “tanët”, sepse kanë mbështetje politike, ose sepse janë të gatshëm të shërbejnë pa kundërshtuar.
Ky model ka krijuar një zinxhir të deformuar të rekrutimeve, ku mungesa e aftësisë është e justifikueshme, por mosbindja ndaj pushtetit është e patolerueshme. Pasojat janë të dukshme:
Gjyqtarë dhe prokurorë që nuk kanë kapacitet të analizojnë çështjet që trajtojnë.
Vendime të dobëta që krijojnë padrejtësi dhe precedentë të rrezikshëm.
Një sistem drejtësie që në vend të pavarësisë, zbaton urdhra dhe interesa të caktuara.
Nëse nuk veprohet tani për të pastruar këtë rrënjë të kalbur, drejtësia në Shqipëri nuk do të jetë vetëm e korruptuar, por edhe mediokre. Dhe një sistem i tillë nuk është më një institucion garantues i së drejtës, por një makineri që vret çdo shpresë për një shtet ligjor të vërtetë.
