“Ai nuk është izolacionist, por ka një vizion më të ngushtë të interesave dhe përfshirjes së SHBA-së”, “ai kombinon unilateralizmin me një dyshim të fortë ndaj institucioneve ndërkombëtare”, i portretizuar si anti-amerikan në thelb dhe një kërcënim për sovranitetin kombëtar; “jo aq imoral sa amoral” për shkak të preferencës së tij për të mos ndërhyrë në punët e të tjerëve.
Kështu e përcakton Richard Haass, ish-këshilltar i Bush Sr. dhe më vonë i Colin Powell, diplomat dhe president emeritus i organizatës kërkimore të Këshillit për Marrëdhëniet me Jashtë, Strategjinë e re të Sigurisë Kombëtare të SHBA-së në një artikull të kohëve të fundit.
I kontaktuar nga Corriere, ish-ambasadori shpjegoi: “Surpriza e madhe strategjike është theksi në rritje në Hemisferën Perëndimore (Amerikat), diçka që nuk e kemi parë prej më shumë se një shekulli”, me “më pak theks në Evropë dhe ndoshta në Lindjen e Mesme, ndërsa ekziston çështja e planeve të tyre në Azi. Kjo përbën vërtet ridrejtimin më të madh të politikës së jashtme të SHBA-së që nga fundi i Luftës së Dytë Botërore dhe agimi i Luftës së Ftohtë 80 vjet më parë”.
Sa i ri është dyshimi ndaj institucioneve mbikombëtare, të portretizuara si një kërcënim për sovranitetin kombëtar?
“E kemi parë më parë, por këtu është shumë më i fortë. Dyshimi ndaj OKB-së sigurisht që nuk është i ri; ishte i përhapur ndaj Organizatës Botërore të Shëndetësisë pas Covid-it; dyshimi ndaj Organizatës Botërore të Tregtisë gjendet në të dyja palët. Ajo që është e ndryshme është thellësia e dyshimit dhe armiqësisë ndaj Bashkimit Evropian, i cili veçohet si një objektiv i veçantë i kritikave.”
A besojnë konservatorët amerikanë se BE-ja ka braktisur lirinë e shprehjes dhe të fesë?
“Nuk do t’i quaja ata konservatorë. Si konservator, nuk mendoj se shumica e njerëzve që identifikohen me këtë president ose me MAGA-t janë konservatorë. Mendoj se BE-ja mund të kritikohet për shumë gjëra; raporti i Mario Draghi-t është një pikënisje e mirë. BE-ja e ka rregulluar shumë Evropën, duke penguar inovacionin dhe rritjen ekonomike. Mund të jemi kritikë, por duhet të kujtojmë kontributin historik të BE-së, që daton që nga Komuniteti Evropian i Qymyrit dhe Çelikut… përgjigjja nuk është ta shembim atë, por ta reformojmë atë, dhe kjo do të ishte vërtet në interes të Evropës. Për mua, fusha kryesore për reformë është se na duhet një bankë qendrore më e fortë dhe më pak rregullore. Këto sulme kulturore ndaj BE-së më kujtojnë ato që disa republikanë kanë bërë kundër demokratëve, shteteve blu dhe universiteteve.”
Ju shkruani se kjo Strategji e SHBA-së shënon fitoren e gjeoekonomisë mbi gjeopolitikën, fundin e epokës në të cilën Amerika ishte “spiranca e aleancave dhe institucioneve ndërkombëtare, e gatshme të sakrifikonte veten për sundimin e ligjit”.
“Ky është presidenti i parë, shqetësimi kryesor i të cilit është vizioni i tij për interesat ekonomike të Amerikës, të cilat ai i përdor për të justifikuar tarifat, fokusin në çekuilibrat tregtarë, blerjen e produkteve amerikane dhe riindustrializimin. Disa nga këto gjëra kanë kuptim, nga riindustrializimi deri te forcimi i sigurisë së zinxhirit të furnizimit, dhe ne mund të debatojmë se si ta bëjmë më mirë këtë. Por shqetësimi për çekuilibrat tregtarë në vetvete, sipas mendimit tim, është ‘ekonomi e keqe’.”
Po çfarë ndodh me Ukrainën?
“Strategjia e SHBA-së nuk është shumë inkurajuese sepse është shumë e butë ndaj Rusisë. Trajtimi i situatës në Ukrainë është pothuajse neutral. Thënë thjesht: ne duam paqe. Kjo administratë duket më e interesuar në arritjen e paqes sesa në përmbajtjen e paqes, dhe të paktën po aq e shqetësuar për rehabilitimin e Rusisë sesa për t’u kujdesur për Ukrainën. Kështu që jam i shqetësuar. Nuk kam ndonjë parashikim për të bërë, por ka arsye për t’u shqetësuar sepse askush prej nesh nuk e di se çfarë do të vendosë të bëjë ky president nëse përpjekjet e tij diplomatike vazhdojnë të pengohen, siç ka të ngjarë të ndodhë.”
A mund ta detyrojë Ukrainën të lëshojë të gjithë Donbasin?
“Ata mund të përpiqen, por pastaj varet nga Ukraina dhe Evropa të vendosin se si të përgjigjen. Por nuk mund ta përjashtoj. Ekziston mundësia që kjo administratë të braktisë diplomacinë, të fajësojë Ukrainën dhe ta penalizojë atë duke pezulluar armët ose inteligjencën. Dhe ekziston gjithashtu mundësia që të fajësojë Rusinë, të rrisë sanksionet dhe të furnizojë më shumë armë Ukrainën. Nuk e di.”
Çfarë prisni nga republikanët në Kongres?
“Nuk i marr seriozisht. Kongresi i udhëhequr nga republikanët nuk e ka treguar veten si një degë e pavarur dhe e barabartë e qeverisë: ka treguar pak shenja se është gati të sfidojë këtë president dhe këtë administratë.”/Corriere della Sera
