Në janar të vitit të kaluar, punonjësit e Novavax Inc. u takuan në një lokal në Maryland për të diskutuar se si mund të shpëtonin karrierën e tyre.
Për dekada, kompania e vogël bioteknike ishte përpjekur të zhvillonte një vaksinë që do të aprovohej në të ardhmen por nuk ia kishte dalë. Kompania kishte para të mjaftueshme për të mbijetuar vetëm gjashtë muaj të tjerë dhe aksionet e saj tregtoheshin nën 4 dollarë, me një vlerë tregu prej 127 milion dollarë.
Sot, Novavax po përparon drejt autorizimit të një vaksine për Covid-19. Shkencëtarët besojnë se, nëse autorizohet, mund të jetë një nga armët më të fuqishme kundër pandemisë, duke ofruar avantazhe në krahasim me konkurrentët e saj.
Disa të dhëna tregojnë se vaksina Novavax mund të jetë një nga të parat që mund të ndalojë përhapjen asimptomatike të koronavirusit dhe gjithashtu potencialisht siguron një mbrojtje më të madhe. Nëse regjimi me dy faza është i autorizuar, Novavax do të përballet ende me sfidën për ta bërë dhe shpërndarë atë në sasi të mëdha.
Firma shiti disa asete prodhuese në vitin 2019 kur kishte nevojë për para. Në fund të muajit të kaluar, Novavax lëshoi të dhëna paraprake që tregonin se vaksina ishte efektive në mbrojtjen kundër Covid-19, edhe pse me një vështirësi të lartë ndaj variantit të Afrikës së Jugut. Novavax tani ka një vlerë tregu prej 15.4 miliardë dollarësh, më e madhe se ajo e kompanive me miliarda dollarë shitje vjetore, duke përfshirë gjigantin gjenerik të ilaçeve “Teva Pharmaceutical Industries Ltd”.
“Unë e admiroj qëndrueshmërinë dhe këmbënguljen e tyre. Por në fund të ditës, ju duhet të shihni vaksinat “, thotë Roger Pomerantz, një ekspert i sëmundjeve infektive dhe vaksinave i cili është shefi ekzekutiv i bioteknologjisë “ContraFect Corp” , i cili kaloi disa vjet më parë për të punuar me Novavax.
Ndryshe nga vaksinat e Pfizer dhe Moderna, të dy të autorizuar në ShBA, vaksina e Novavax nuk ka nevojë të mbahet në temperatura tepër të ulta. Ky është një avantazh për spitalet, klinikat dhe farmacitë që nuk kanë kapacitet ngrirës. Ndërsa Novavax ka zhvilluar metodë të re vaksinimi, mënyra e saj e vaksinës është e ngjashme me ato të vaksinave të provuara, të tilla si ato për herpesin dhe hepatitin B, një arsye pse disa shkencëtarë tregojnë se kjo është një vaksinë e sigurt.
Vaksina e Novavax injekton një version të sintetizuar, pak të modifikuar të proteinës spike, në vend që të udhëzojë trupin ta krijojë atë. Shkencëtarët e kompanisë së pari marrin një virus të zakonshëm të insekteve, të quajtur një “baculovirus” dhe futin udhëzime të ADN-së për të krijuar proteina spike. Ata përdorin baculovirusin e sapo infuzionuar për të infektuar qelizat që erdhën fillimisht nga një krimb.
Qelizat janë rritur në bioreaktorë të mëdhenj që mbajnë deri në 6,000 litra lëng, ku prodhohet proteina spike. Proteina është e izoluar, pastruar dhe injektuar tek njerëzit si një vaksinë, së bashku me një përbërje, të quajtur një ndihmës, që fillon një përgjigje imune dhe e bën vaksinën më efektive. Gjashtëmbëdhjetë vjet më parë, produkti i tij kryesor ishte një krem për gratë në menopauzë që të kalonin dhimbjet.
Nuk po shitej. Duke u përballur me falimentimin, kompania iu drejtua Gale Smith, tani 71 vjeç, një biolog molekular i cili drejtonte grupin e saj të vogël të vaksinave. Si student në atë kohë Smith kishte ndihmuar në shpikjen e qasjes së përdorimit të baculovirusëve për transferimin e ADN-së së një agjenti infektiv në qelizat e insekteve për të krijuar vaksina, një metodë që sot përdoret për një vaksinë gripi dhe një tjetër për virusin e papillomës njerëzore, ose HPV.
Për dekadën e ardhshme apo më shumë, kompania përdori qasjen e Smith për të zhvilluar vaksina për HIV, SARS, gripin e derrit, Ebola, sindromën e frymëmarrjes në Lindjen e Mesme dhe më shumë. Çdo herë, Novavax arriti rezultate premtuese të hershme dhe fitoi mbështetje nga organet qeveritare dhe organizatat jofitimprurëse, përfshirë Fondacionin Gates.
Në vitin 2014, Novavax bleu një kompani suedeze që prodhoi një ndihmës vaksinash, të marrë nga lëvorja e një peme kiliane, për të rritur përgjigjen imune të gjeneruar nga një vaksinë. Deri në vitin 2019, Novavax ishte ngulitur në memorien e të gjithëve si kompania e vogël që nuk mundej të bënte gjëra të mëdha. Në maj të atij viti, me aksionet në 36 cent për një aksion dhe në rrezik për t’u hequr nga tregu, Novavax bëri një ndarje të kundërt të aksioneve 1 për 20.
Mbaroi viti 2019 me 39% të tjera. Në fund të vitit 2019, u hoqën aksionet e Novavax nga indeksi i saj i bioteknologjisë, por Smith ishte i sigurt se ekipi i tij po bënte përparim të mëtejshëm me vaksinat e tyre. Ndërsa filloi 2020, Novavax po kryente provat e fazës së parë në një tjetër vaksinë, këtë herë për gripin. Të dhënat e hershme për vaksinën e gripit ishin mbresëlënëse, por stafi u shqetësua për paratë e pakta. Kur ra pandemia, drejtuesit morën një vendim të vështirë për të krijuar një vaksinë për Covid-19, duke rrezikuar vonesa në realizimin e vaksinës së gripit.
Më 28 janar të vitit të shkuar, Novavax tha se një analizë e përkohshme nga një studim i Fazës 3 tregoi se vaksina e saj ishte 89% efektive në mbrojtjen e njerëzve nga sëmundja në Mbretërinë e Bashkuar, ku ka qarkulluar një lloj i ri i koronavirusit. Vaksina ishte vetëm 49% efektive në përgjithësi në një studim të veçantë, të fazës së dytë në Afrikën e Jugut, ku një variant tjetër po përhapet, megjithëse shifra ishte 60% midis atyre që nuk ishin HIV pozitivë.
Ashtu si prodhuesit e tjerë të vaksinave Covid-19, Novavax po riformulon fotografitë e saj për të trajtuar më mirë llojet e reja të virusit. Larry Corey, një specialist i sëmundjeve infektive në Qendrën Kërkimore të Kancerit “Fred Hutchinson” i cili ndihmoi në provat e financuara në mënyrë federale të disa prej vaksinave Covid-19, thotë se vaksina e Novavax ka disa avantazhe të mundshme, duke përfshirë një dozë relativisht të ulët që duhet të mbështesë masën e pakët të prodhimit dhe mundësojnë shtrirjen e furnizimeve. Analistët në Sanford C. Bernstein thonë nëse Novavax’s autorizohet mund të gjenerojë të ardhura prej 5 miliardë dollarësh këtë vit. Por drejtuesit janë të vetëdijshëm se vaksinat shpesh dështojnë në provat e vona, kshtu që nuk janë të gatshëm për të festuar.(The Wall Street Journal, gazeta “Si”)
