Problemi u ngrit kur gjykata e Belgjikës procedoi, megjithëse Republika e Shqipërisë ka apeluar përmbarimin në juridiksione të ndryshme dhe ka paraqitur prova të reja të rëndësishme për të kundërshtuar vlefshmërinë e tij.
Louis Auge
Si mund t’i besojë publiku sistemit gjyqësor të Belgjikës nëse ai tregon shpërfillje të provave për korrupsionin e paraqitur në procesin gjyqësor?
Në një arbitrazh të rëndësishëm dhe afatgjatë të ICSID (Qendra Ndërkombëtare për Zgjidhjen e Mosmarrëveshjeve të Investimeve) midis biznesmenit italian Franchesco Becchetti dhe Republikës së Shqipërisë, mbi 100 milionë euro iu dhanë Becchetti-t, pas një vendimi të gjykatës në Belgjikë. Problemi u ngrit kur gjykata e Belgjikës procedoi, megjithëse Republika e Shqipërisë ka apeluar vendimin e arbitrazhit në juridiksione të ndryshme dhe ka paraqitur prova të reja të rëndësishme për të kundërshtuar vlefshmërinë e tij.
Eurocontrol dhe zbatimi i aseteve sovrane
Republika e Shqipërisë është një nga 41 anëtarët e EUROCONTROL, organi evropian i cili është përgjegjës për mbledhjen e tarifave të paguara nga linjat ajrore për fluturimet mbi territore të ndryshme. Këto tarifa u shpërndahen më pas vendeve që bëjnë pjesë në EUROCONTROL, përfshirë Republikën e Shqipërisë, dhe përdoren për të menaxhuar kontrollin e trafikut ajror.
Në një vendim të datës 17 tetor 2024, gjyqtari i sekuestrimeve i Gjykatës së Shkallës së Parë franceze të Brukselit konfirmoi se vendimi duhet të zbatohej menjëherë dhe vendosi se Eurocontrol, që mbledh tarifat e Shqipërisë, ka detyrim ligjor për të transferuar fondet e ngrira për përmbaruesin e Becchettit. Gjykata vendosi më tej se çdo apelim tjetër nuk do të kishte efekt pezullues në vendim.
Parregullisa në këtë rast rrjedh nga vendimi për të shpërfillur shfaqjen e provave që zbulojnë korrupsion të konsiderueshëm në procesin e arbitrazhit të ICSID që vënë në pikëpyetje legjitimitetin e vendimit të arbitrazhit.
Provat e paraqitura në sistemin gjyqësor të Belgjikës tregojnë se:
1)Becchetti kreu skema mashtrimi për të manipuluar vendimin e arbitrazhit. Kjo dyshohet se u bë përmes lidhjeve dhe praktikave korruptive, duke i mundësuar atij të ndikojë në mënyrë të padrejtë në vendimet në favor të tij.
2)Becchetti foli personalisht me arbitrin e tij të caktuar dhe siguroi pëlqimin e këtij të fundit për të vendosur në favor të tij në proces.
3)Në një rast tjetër, Becchetti manipuloi rezultatet e arbitrazhit përmes marrëdhënieve korruptive dhe ndikimit në procesin e emërimit të presidentit.
4)Avokati i Becchetti-t në ICSID mbajti një marrëdhënie të ngushtë personale me kryetarin e gjykatës së arbitrazhit, duke rrezikuar më tej integritetin e procedurave të arbitrazhit.
5)Eksperti i përdorur nga Becchetti në çështjen ICSID, i cili dha mendimin për dëmshpërblimin mbi 100 milion euro për Becchetti, pranoi në mënyrë eksplicite se ai gënjeu gjykatën e arbitrazhit, duke konfirmuar kështu se Becchetti-t nuk i ishte shkaktuar asnjë dëm real.
Edhe pse pjesa belge e mosmarrëveshjes juridike vazhdon prej 4 vitesh, gjykata ka rrëzuar provat e sapoparaqitura pa analizuar materialet, duke përmendur arsye “burokratike”, ndërsa këmbëngul në vazhdimin e zbatimit të vendimit të ICSID. pavarësisht se vlera e çmimit është mbi 100 milionë euro.
Ky shmangie ka ngritur shqetësime serioze në lidhje me drejtësinë në Belgjikë dhe sesi vendi i parlamentit të BE-së i referohet ankesave nga një vend kandidat, që kërkon anëtarësimin në bllok.
Pesha e provave kërkon një hetim më të plotë. Procedurat ishin jashtëzakonisht të shpejta, me gjyqtarët që zbatonin veprimet menjëherë pas refuzimit të ankesave, gjatë gjithë kohës që procesi gjyqësor ishte i gjatë dhe i lodhshëm. Pati gjithashtu një ndryshim të pazakontë të gjyqtarëve në mes të procesit, krahas pretendimeve për konflikte të dukshme interesi midis gjyqtarëve dhe avokatëve.
Apelimet në pritje – Pse nxitohet?
Urgjenca dhe nxitimi me të cilin u mor vendimi në Belgjikë janë shqetësuese veçanërisht duke pasur parasysh rrethanat që lidhen me ankesat në pritje në lidhje me vendimin e gjykatës belge dhe vendimin e ICSID.
Në tetor 2024, Republika e Shqipërisë ka apeluar vendimin në Gjykatën e Apelit të Parisit dhe ka paraqitur një kërkesë rishikimi për shqyrtimin e çmimit ICSID. Përveç kësaj, Shqipëria ka një çështje të gjatë përpara Gjykatës së Lartë të Belgjikës për të vërtetuar se këto fonde nuk mund të sekuestrohen pasi ato janë të rëndësishme për sigurinë e kombit dhe të 41 vendeve të tjera pjesë e Eurocontrol. Kjo do të ndodhë në vetëm disa muaj. Lind pyetja se cila është urgjenca për t’i dhënë paratë tani Bechettit, kur ato janë ngrirë gjithsesi?
Nuk ka dyshim se shtyrja e zbatimit të vendimit derisa të shteren të gjitha procedurat ligjore dhe apelimet kundër Becchettit është thelbësore. Rreziku i dëmtimit të pakthyeshëm për Republikën e Shqipërisë, konkretisht humbjen e mbi 100 milionë eurove nga fondet e sigurisë së aviacionit të vendit, është më i madh se zbatimi i menjëhershëm i vendimit. Duhet t’I jepet përparësi një shqyrtimi të plotë të apelimeve, veçanërisht duke pasur parasysh akuzat serioze për korrupsion kundër Becchetti.
Këto rrethana dhe veprime nga sistemi gjyqësor i Belgjikës ngre gjithashtu pikëpyetje në lidhje me integritetin e tij, pasi shpërfillja e provave nuk përputhet me parimin e transparencës dhe llogaridhënies në procedurat ligjore në BE.
Mekanizmat e vendosur nga ligjvënësi për të hetuar raste të ngjashme ku ngrihen dyshime për sjellje të pahijshme në sistemin gjyqësor përfshijnë organe të fuqishme si Shërbimi Publik Federal i Drejtësisë që mund të analizojë trajtimin e provave dhe drejtësinë procedurale ose Ombudsmanin për Drejtësi (Médiateur fédéral ) që heton ankesat në lidhje me sistemin gjyqësor dhe mund të hetojë trajtimin e provave./Eureporter
